Çölyak hastalığı hakkında bilgi verir misiniz?

Çölyak, ince bağırsağın immünolojik bir hastalığıdır. Buğday, arpa, yulaf ve çavdarda bulunan gluten proteinine insan vücudunun verdiği reaksiyon olarak tanımlayabiliriz. Ömür boyu süren tek gıda alerjisidir. Hastalık çocuklarda kusma, ishal, kabızlık, büyüme-gelişme geriliği, iştahsızlık, sinirlilik, demir eksikliği gibi belirtiler verir. Yetişkinlerde ise erken yaşta kemik erimesi, karaciğer rahatsızlıkları, kansızlık, ağız içi yaralar, baş ağrısı, ciltte kaşıntılı döküntüler oluşması gibi belirtiler görülür. Hiçbir belirti vermeden, ailede başka bir çölyaklının bulunduğu durumlarda yapılan testlerde de ortaya çıkabilir. İrsi yönü olan bir hastalık olduğu için birinci dereceden akrabalarda çölyak teşhisi varsa mutlaka gerekli tetkiklerin yapılması gerekir.

Çölyak teşhisi nasıl konur?

Teşhis için öncelikle kan testleri yapılıyor. Kan testlerinin pozitif çıkması ve hastanın şikayetleri ile örtüşmesi durumunda ince bağırsak endoskopisinin yapılması gerekiyor. Bu bölgeden birkaç parça alınarak biyopsi yapılır. Parçacığın patolojik sonucuna göre Çölyak tanısı konulur.

Teşhis konmasının zorluğunu yaşamış bir çölyaklıyım. Çölyak hastalığından şüphelenilirse bu yönde yapılacak tetkiklerle tanı konması kolaylaşıyor. 1994 yılında 3 ay devam eden bir ishal yaşadım. 32 yaşında 39 kiloya düşmüştüm. Doktorlar muayene edip ‘Ayaklarını üşütmüşsün’, ‘Bir şeyden zehirlendin herhalde’ ve ‘Durumun tümüyle psikolojik’ diyerek beni gönderdiler. En sonunda kalbim teklemeye başladı ve bir gün acil şekilde hastaneye yatmak zorunda kaldım. 12 gün boyunca hastanede tetkikler yapıldı. Yediğim hiç bir besin vücudumda kalmıyor, emilim olamıyor dolayısıyla vücut beslenemiyordu. Diyetler denendi. En sonunda Çölyak teşhisi konuldu. Ailelerin, hastalık ve belirtileri hakkında bilgi sahibi olmaları bu nedenle çok önemli…

Nasıl tedavi edilir?

Çölyak teşhisi konduktan sonra bunu bir hastalık olarak değil, yaşam biçimi olarak ele almak gerekir. Çünkü ömür boyu Glutensiz Diyete uymak gerekiyor. Teşhis almış kişiler, buğday, arpa, yulaf ve çavdar tüketimini kesmeliler. Mısır ve pirinç bunların yerine kullanılabilir. Glutenin birçok besinde katkı maddesi olarak bulunabileceği de unutulmamalı.

Neden glutensiz beslenmek gerekiyor?

Yediğimiz tüm besinler, ince bağırsaklardaki villus denilen çıkıntılar sayesinde emilir. Çölyaklılar, gluten içeren bir besin tükettiklerinde villuslar tahrip olduğundan, tüketilen hiçbir besin kana karışamaz. Hastalık teşhis edildikten sonra, Glutensiz Diyete uygun bir beslenme programı izlenerek tedavi sağlanır. Şikâyetler azaldığı için diyet bırakılırsa hastalık yeniden nüksedecektir.

Çölyaklı çocukların gerekli gıdaları alabilmeleri için nelere dikkat etmek gerekir?

Her şeyden önce çocuğun beslenme programını, büyüme ve gelişmesini destekleyecek şekilde düzenlemek gerekiyor. Çölyaklı bebeklere, anne sütü, glutensiz bebek mamaları, pirinç muhallebileri yedirilebilir. Zenginleştirilmemiş “gluten içermeyen ürünlerin” lif, demir, folat, tiamin, riboflavin, niasin bakımından yeterli katkıyı sağlayamadıkları bilinmektedir. Bu sebeple yeni tanı almış ve hızlı büyüme çağındaki çölyaklılara vitamin ve mineral desteği gerekmektedir.

Çölyaklı çocukların güvenle tüketebileceği gıdalar hangileridir?

Mısır, pirinç, patates, karabuğday, kestane unu, mısır ve patates nişastası, bakliyatlar, süt ve süt ürünleri (süte karşı alerji yoksa), soslanmamış et, tavuk ve balık, yumurta, bitkisel yağlar, sossuz sebze ve meyveler, güvenli gıdalardır. Ama bu gıdaların nasıl pişirildiği de çok önemli. Dışarıda yemek yerken sulu yemeklerin içerisine kıvam vermesi için un konabileceğini, tabağınıza gelen patates kızartmasının börek kızartılmış bir yağda hazırlanabileceğini de akılda tutmak gerekiyor. Dışarıda yemek yerken sossuz ızgara et, yine sossuz salatalar ve içerisine garnitür konmamış kumpir en güvenli seçeneklerdir. Ayrıca menülerine glutensiz ürünler ekleyen lokantaları da büyük şehirlerde bulmak mümkün.